این روایت متفاوت، فشرده‌ای کوتاه از تاریخ معاصر و داستان دستیابی صدام به سلاح‌‌های شیمیایی است. از تلاش برای ساخت سلاح هسته‌ای و مجتمع اوسیراک تا زرادخانه‌های شیمیایی و ماجرای حلبچه و سردشت و دیگر جاها. برای نوشتن آن از ده‌ها منبع و اسناد تاریخی استفاده شده و برشی کوچک از تاریخ شرم‌آور و خونبار خاورمیانه‌ی ماست.

زنده‌یاد استاد سید علاءالدین باباشهابی، خواننده و آهنگساز نامدار کردستان در سال ۱۳۱۸ خورشیدی در محله چهارباغ سنندج به دنیا آمد، وی نوه استاد سید علی اصغر کردستانی خواننده و استاد آواز معروف کرد است. از سن هفت سالگی با ورود به دبستان، با موسیقی آشنا شد. در سن ۱۷ سالگی و در سال ۱۳۳۵ با خواندن سرود «ای وطن» در رادیو سنندج رسماً کار خوانندگی را آغاز نمود و از سال ۱۳۴۶ به تهران آمد و با ارکستر کردی، ارکستر رامتین، ارکستر لشکری، ارکستر باربد و ارکستر نکیسا و ارکسترهای فرهنگ و هنر کار خوانندگی را پس از گذراندن دوره کوتاه سُلفِژ نزد استاد فرهاد فخرالدینی و آواز نزد زنده یاد استاد کریمی پی گرفته و پنجاه سال با رادیو و تلویزیون ایران همکاری داشته است که حاصل این تلاش‌ها اجرای نزدیک به شصت ترانه در ارکسترهای یاد شده بوده است. آثاری که به صورت سی دی و کاست به نام‌های «هاورازی دل» (در لندن)، کاست و سی‌دی «شنه‌ی به‌ربه‌یان» (در سوئد) و کاست وسی‌دی «باده گویا» و «پاییزه» در تهران پخش شده است. اجرای کنسرت در کشورهای سوئد، انگلستان، آلمان، بلژیک، اتریش و عراق و در اکثر نقاط کشور داشته است. زنده یاد باباشهابی طی سالیان گذشته همکاری چشمگیری نیز با بخش دوبلاژ رادیو و تلویزیون داشت و در بسیاری از فیلم‌ها و سریال‌های کردی صدایش به یادگار مانده است. استاد سید علاءالدین باباشهابی روز پنجشنبه ۵ تیرماه ۱۳۹۳ ساعت ۵ بامداد در تهران بر اثر ایست قلبی دار فانی را وداع گفت و به دیار باقی شتافت و در قطعه هنرمندان سنندج به خاک سپرده شد. در مراسم تشییع پیکر او جمعیت بسیاری از مردم و اهالی فرهنگ و هنر ایران شرکت داشتند. این گفتگو پیش از وفات ایشان در شهریور ۱۳۸۹ و شماره ۴۹ هفته‌نامه دیدگاه منتشر شده به دلیل نایاب بودن نشریه مذکور و دسترسی علاقمندان در سایت سرزمین بازنشر می‌شود.

دکتر آسو جواهری، متولد سنندج، دکترای جامعه‌شناسی اقتصادی و توسعه، داور بین‌المللی فوتبال و پژوهشگر اجتماعی، در زمینه‌ی جامعه‌شناسی ورزش و مطالعات جنسیت و اقتصاد سیاسی ورزش نیز فعالیت می‌کند و یکی از متخصصان انگشت‌شمار این زمینه در ایران به شمار می‌رود. وی در مدت‌های اخیر مورد بی‌مهری‌های فراوان و محرومیت از داوری به دلیل اعتراض به عدم توجه به سلامت ورزشکاران در دوره کرونا بوده است. این مطلب درخشان را که میزان تسلط و اشراف وی بر اقتصاد سیاسی در ورزش را نشان می‌دهد از سایت نقد اقتصاد سیاسی گرفته و در سایت سرزمین بازنشر نموده‌ایم.

«بهاره مصلح» هنرمند نقاش و نویسنده، متولد سنندج و ساکن تهران است و در سال‌های اخیر پویشی را با هدف تاسیس یا تجهیز کتابخانه‌های روستایی در مناطق محروم و با دیدگاه «هر روستا، یک کتابخانه» در فضای مجازی برگزار نموده است. وی در این فعالیت فرهنگی، طی فراخوانی کتاب‌ها با عناوین مختلف را از اشخاص و منابع مختلف جمع‌آوری کرده و با کمک اهالی روستا در آن محل کتابخانه‌ای برپا می‌کند که اقدامات او در این زمینه مورد توجه و استقبال بسیاری قرار گرفته است. جنبه دیگر فعالیت بهاره مصلح این است که علاوه بر خیریه و مردم‌نهاد بودن این فعالیت، اول از فضای مجازی استفاده درست و فرهنگی می‌کند و دوم این که به نوعی خدمت فرهنگی او در آگاهی‌بخشی و ارتقای فرهنگ کتابخوانی به ویژه در مناطق محروم بسیار موثر است. وی تاکنون در روستاهای «عورکی» در سیستان و بلوچستان و «ناو»، شیان» و «دولاب» در استان کردستان چند کتابخانه روستایی برپا کرده است و به عنوان یک چهره مردمی و فرهنگی در این زمینه شناخته شده است. ضمن آرزوی موفقیت برای ایشان، گفتگوی کوتاه سرزمین را در این مورد بخوانید.

این یادداشت، نیم‌نگاهی است به وضعیت توسعه کردستان با استناد به برخی از گزارش‌های رسمی کمّی اقتصادی و اجتماعی موجود که در سال ۱۳۹۹ در دسترس نویسنده بوده است. گرچه ممکن است برای سازمان‌های متولی این اعداد و ارقام رضایتبخش و قابل دفاع باشند اما برای کسی که با نگرش استراتژیک به روند چهل ساله توسعه در کردستان می‌نگرد، نه تنها نگران‌کننده بلکه یأس‌آور خواهد بود. به نظر می‌رسد با این روندی که مدیریت توسعه کردستان در حدود نیم قرن اخیر پیش گرفته است تا صدسال دیگر هم کردستان روی خوش توسعه را به چشم نخواهد دید. توسعه کردستان نیازمند اراده‌ای ملی و همه‌جانبه است. اراده‌ای که با همفکری، هماهنگی و همکاری سه رکن حکمرانی; دولت، بخش خصوصی و نهادهای مدنی عملی شود.

«ارسلان امیری» فیلم‌نامه‌نویس و کارگردان سنندجی، فیلم‌ساز خودساخته‌ای در سینمای ایران است. او فارغ از جنجال‌ها برای کسب شهرتِ یک‌شبه و کاذب و به هر قیمت، سال‌هاست با مطالعه و آموختن و تلاش، پله به پله در سینما بالا آمده و با فیلم‌نامه‌های درخشان و آثار خود به مرحله‌ای رسیده است که می‌توان جایگاه او را در آینده، همتراز بزرگان سینمای ایران دید. چرا که ستون‌های اصلی سینمای ایران پیش از آن که فیلم‌ساز باشند، فیلم‌نامه‌نویس و روایت‌گر و قصه‌گوی خوبی بوده‌اند؛ توانایی و شرایطی که ارسلان امیری نیز آن را داراست. نخستین تجربه کارگردانی فیلم بلند او «زالاوا» که در سی و نهمین جشنواره فیلم فجر به سه سیمرغ بلورین و چهار دیپلم افتخار رسید، با فیلم‌نامه و موضوع بکر و کارگردانی و بازی‌های حرفه‌ای آن، تحسین منتقدین و تماشاگران را برانگیخت و نشان داد که امیری پشتوانه‌ای محکم در سینمای قصه‌گو دارد که حاصل تجربیات و تلاش‌های او در فیلم‌نامه‌نویسی است و روی صحنه نیز همان‌قدر موفق و حرفه‌ای عمل می‌کند که روی کاغذ. زالاوا که مضمون نقد باورهای خرافی را دارد، بیشتر آن در روستای «شیان» سنندج فیلم‌برداری شده و فضایی کردی دارد. اما در مورد کردها و کردستان نیست بلکه می‌تواند نمادی از بسیاری جوامع دنیا باشد. این شماره از هفته‌نامه سرزمین، گفتگویی در مورد فیلم زالاوا و مراحل ساخت آن با ارسلان امیری داریم و امیدواریم در شرایط و زمانی بهتر در مورد سینما در کردستان و ایران و مباحث جزئی‌تر با وی به گفتگوی مفصل‌تری بنشینیم.

گفتگوی هفته‌نامه سرزمین با محمّدجواد شوهانی مدرس آواز و خواننده سنتی ایلام

امروز به یُمن نرمال‌سازی و بحران فراگیر در همه زمینه‌ها نه مجلس دغدغه‌ای دارد و نه مطبوعات. خبر از بین رفتن یک خانواده ۵ نفره در میان انبوه خبرهای مرگ گم می‌شود. مرگ‌ها هم به تبعیت از زندگی دسته‌بندی طبقاتی خودشان را دارند، مرگ‌های مهم سیاستمداران، مرگ‌های خبرساز سلبریتی‌ها و مرگ‌های بی‌اهمیت مردم عادی.

«باسم رسام» هنرمند کُرد عراقی-ایرانی متولد ۱۹۶۰ (۱۳۳۹) در بغداد است. این نقاش، گرافیست، نویسنده و شاعر، زندگی و رنج را در سه جغرافیا و با سه فرهنگ متفاوت تجربه کرده است. رسام، سال ۱۳۶۳ از عراق به ایران آمده و کارش را با تصویرسازی برای نشریات ایرانی از همان دوران آغاز کرده است. او سال‌ها برای نشریات ادبی و فلسفی تصویرسازی و طراحی جلد می‌کرد، اما در عین حال بیشتر اوقاتش با نقاشی می‌گذشت. او از جمله طراحان و تصویرگران تاثیرگذار در هنرهای تجسمی ایران به‌ شمار می‌رود که آثار متفکرانه و متعدد او در طراحی گرافیک، تصویرسازی و نقاشی نه تنها برای هنرمندان، بلکه برای بسیاری از نویسندگان و اهالی فرهنگ هم آشناست و حتی بسیاری نویسندگان و روزنامه‌نگاران نسل پیشین آثار و طراحی‌های متفاوت و تاثیرگذار او را به یاد دارند. گالری‌هایی مانند افرند و گالری الهه در تهران میزبان نمایشگاه‌های انفرادی و گروهی او بوده‌اند. «به دوست ایرانی‌ام دست نزن» عنوان یکی از آخرین نمایشگاه‌های او در گالری افرند در چند سال گذشته بود. باسم رسام خودش می‌گوید که در حقیقت او بیشتر شاعر است. وی از ۱۷ سالگی سرودن شعر را به زبان عربی آغاز کرده است. زندگی او سرشار از فراز و نشیب‌های بسیار و زندان و مبارزات سیاسی در عراق از نوجوانی تا فروپاشی حزب بعث است اما در ایران به لطافت طبع و هنرش شناخته شده که بسیار به آن ارج گذارده می‌شود و توسط بسیاری از منتقدین ستوده شده است. وی در تعریف هنر می‌گوید: «هنر یعنی خلاقیت. آنچه که خلاقیت را با خود به همراه دارد می تواند هنر باشد. مثلا تعریفش برای من نقاشی است. در چهارچوب نقاشی جایی که خلاقیت است می‌توان گفت هنر است. ولی جایی که خلاقیتی در نقاشی نمی‌بینیم و یک نقاشی ساده است می‌توان گفت که فلانی نقاش است و یک کار بازاری است و هنری نیست. خود گرافیک را هم من هنر نمی‌دانم. یک بخشی از معماری است. تازه کل معماری هم نیست که بشود گفت هنری است. بله خوب معماری هنر است ولی گرافیک یک جزئی از آن است. یک هندسه زیبایی است و لازم».

زنده‌یاد استاد عباس کمندی مرد هفت اقلیم هنر کردستان، خواننده، آهنگساز، ترانه‌سرا، دوبلور، نویسنده، نمایش‌نامه‌نویس، طنزنویس، فیلم‌ساز و فیلم‌نامه‌نویس، پژوهشگر، نقاش و پیکره‌ساز (زاده ۱۳۳۱ خورشیدی محله جورآباد سنندج - درگذشته ۱ خرداد ۱۳۹۳ در سنندج) از هنرمندان محبوب و در زمره مفاخر کردستان بود. عباس کمندی فعالیت هنری را به صورت حرفه‌ای از هجده سالگی آغاز کرد. دو سال پس از استخدامش در رادیو تلویزیون سنندج کار نویسندگی برای نمایش‌ها و فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی را آغاز کرد. در سال ۱۳۵۰ مسؤولیت ترانه سرایی خانه فرهنگ و هنر به عهده وی گذاشته شد. تا سال ۱۳۵۶ نود و پنج درصد ترانه‌هایی که در رادیو سنندج ضبط می‌شد از خانه فرهنگ و هنر ارایه می‌گردید. در همان نخستین سال‌های کار در رادیو سنندج، به صورت اتفاقی با استاد حسن کامکار آشنا شد. پس از آن همکاری آن دو تا وقوع انقلاب به همین شیوه ادامه یافت. یکی دو سال بعد عباس کمندی خوانندگی را هم به صورت حرفه‌ای شروع کرد و تا زمان انقلاب حدود سی ترانه با صدایش از رادیو و تلویزیون پخش شد. بیشتر ترانه‌هایی را که می‌خواند خودش از نغمه‌های محلی کردی انتخاب می‌کرد و به جای اشعار عامیانه این ترانه‌ها، سروده‌های شاعران کرد را می‌گذاشت. پس از انقلاب، عباس کمندی فعالیت موسیقایی را با فرزندان حسن کامکار (گروه کامکارها) ادامه داد که بعدها پرآوازه‌ترین گروه موسیقی کردی در ایران شدند. نخستین حاصل این همکاری آلبوم اورامان بود که در سال ۱۳۶۰ شرکت سروش منتشر کرد. به گفته عباس کمندی، ترانه‌های آلبوم اورامان به صورت بداهه با برادران کامکار اجرا و ضبط شده بود. عباس کمندی و کامکارها سپس آلبوم «پرشنگ» و بعد از آن، آلبوم «گلاویژ» را منتشر کردند که تاکنون جزو پرطرفدارترین مجموعه ترانه‌های محلی کردی است. پس از جدایی از کامکارها بیشتر بر حرفه اصلی خود یعنی نویسندگی برای رادیو و تلویزیون متمرکز شد و تا سال ۱۳۸۴ که بازنشسته شد تعداد زیادی سریال و نمایشنامه تلویزیونی نوشت و ساخت که برخی از آنها از شبکه سراسری تلویزیون ایران هم پخش شد. در کنار این فعالیت‌ها، داستان‌های محلی و آثار شاعران و سرگذشت نام آوران کرد را گردآوری و تدوین می‌کرد و به چاپ می‌سپرد. استاد عباس کمندی در اول خرداد ۱۳۷۳ با وجودی پر از «حسرت‌های یک یک مانده بر دل» از جفای روزگاران و بی‌مهری‌ها به اهل فرهنگ و هنر، به دیار باقی شتافت و پیکر او در میان حزن و اندوه هزاران تن از دوستدارانش در قطعه هنرمندان بهشت محمدی سنندج به خاک سپرده شد. گفتگوی حاضر در مهرماه ۱۳۸۷ و در شماره ۲۷ نشریه دیدگاه منتشر شده است که به دلیل نایاب بودن نشریه مذکور و دسترسی علاقمندان در سایت سرزمین بازنشر می‌شود.